เครดิต : คมชัดลึก 16 ส.ค. 2556
เมื่อเดือนที่แล้วมีญาติผู้ป่วยมาปรึกษาเรื่องญาติป่วยเป็นก้อนโตที่ด้านข้างคอ แพทย์ที่รักษาผ่าตัดเอาก้อนเนื้อออกมาตรวจชิ้นเนื้อพบว่าเป็นต่อมน้ำเหลืองที่เป็นมะเร็งแพร่กระจายมาจากอวัยวะอื่น แต่ยังไม่รู้แน่ชัดว่าอวัยวะที่เป็นมะเร็งตัวแม่นั้นเป็นอวัยวะใด ส่งตรวจเพิ่มเติมกันอีกมากมายหลายรายการ ขณะนี้ยังรอผลการตรวจอยู่ ยังได้ไม่ครบ ญาติผู้ป่วยก็ร้อนอกร้อนใจกลัวว่าโรคมะเร็งจะลุกลามแพร่กระจายมากขึ้น เกรงว่าจะให้การรักษาไม่ทันการณ์
ก่อนอื่นมาทำความรู้จักเจ้ามะเร็งที่รูปแบบการแพร่กระจายพิสดารพวกนี้กันก่อน ส่วนใหญ่แล้วชนิดของเซลล์มะเร็งประเภทนี้มักเป็นชนิดที่เรียกว่าอดีโนคาร์ซิโนม่า ซึ่งเป็นเซลล์มะเร็งที่กลายมาจากเซลล์เยื่อบุปกติชนิดคอลัมน่าร์ของอวัยวะต่างๆ ที่มีเยื่อบุชนิดนี้ ได้แก่ ปอด เต้านม ตับ กระเพาะอาหาร ลำไส้ใหญ่ ลำไส้ตรง ต่อมลูกหมาก แม้ว่าโดยทั่วไปรูปแบบการแพร่กระจายของมะเร็งจากอวัยวะต่างๆ จะมีรูปแบบที่ค่อนข้างชัดเจน เช่น การพบมะเร็งแพร่กระจายมาที่อวัยวะส่วนเหนือกว่าตำแหน่งกะบังลม มะเร็งตัวแม่มักอยู่ที่ส่วนบนของร่างกาย
อย่างไรก็ตาม มะเร็งที่หาตัวแม่ไม่เจอหรือหาเจอยากผิดปกตินี้พบได้ไม่บ่อย เหตุผลที่ทำให้หาไม่เจอนั้น เชื่อว่าอาจเป็นเพราะมะเร็งตัวแม่มีขนาดเล็ก โตช้า หรือจากการที่มะเร็งตัวแม่ถูกทำลายไปก่อนหน้านี้จากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย
ในผู้ป่วยมะเร็งที่มาพบแพทย์ในลักษณะนี้ สิ่งที่แพทย์ต้องทำเพิ่มเติมเป็นประการแรกคือการส่งชิ้นเนื้อที่ตัดมาไปตรวจพิเศษ เพื่อให้ได้คำตอบที่แม่นยำมากขึ้นว่าเซลล์มะเร็งนั้นมาจากอวัยวะไหน ซึ่งมีการย้อมพิเศษมากมายหลายวิธี อาทิ การย้อมพิเศษหาไขมัน น้ำดี กล้ามเนื้อ เนื้อเยื่อเกี่ยวพัน เป็นต้น การตรวจทางพยาธิวิทยาอิมมูน การตรวจด้วยกล้องจุลทรรศน์อีเล็คตรอน และการตรวจพิเศษทางพยาธิวิทยาอื่นๆ อีกหลายวิธี หลังได้ผลการย้อมพิเศษซึ่งอาจจะย้อมพิเศษเพียงทีเดียวหรืออาจจะจำเป็นต้องย้อมพิเศษหลายตัวไล่ไปตามลำดับขั้นตอน ก็ต้องใช้เวลามากขึ้น ส่วนใหญ่แล้วก็มักจะรู้ในที่สุดว่ามะเร็งตัวแม่มาจากไหน มีเพียงส่วนน้อยประมาณ 2-4 เปอร์เซ็นต์ที่ย้อมพิเศษหลายเทคนิคแล้วก็ตาม ก็ยังไม่สามารถฟันธงได้ชัดเจนว่ามาจากอวัยวะไหนกันแน่
ระหว่างที่รอผลการย้อมพิเศษที่มักกินเวลานานหลายวัน บางรายเป็นสัปดาห์ๆ แพทย์ส่วนใหญ่ก็มักจะส่งผู้ป่วยไปตรวจทางรังสีวินิจฉัยอีกหลายวิธีเป็นขั้นเป็นตอนไป เพื่อเป็นอีกหนทางหนึ่งในการหามะเร็งตัวแม่และยังเป็นการประเมินว่ามะเร็งได้แพร่กระจายลุกลามไปอวัยวะใดบ้าง แต่ก็ไม่แน่เสมอไปว่าอวัยวะอื่นๆ ที่ตรวจพบเพิ่มเติมว่าเป็นมะเร็งชนิดเดียวกันนั้น อาจไม่ใช่ตัวแม่แต่อาจเป็นอีกอวัยวะที่มะเร็งตัวแม่ที่ยังหาไม่เจอนั้นแพร่กระจายเซลล์มะเร็งมา พูดง่ายๆ ว่าเป็นลูกแม่เดียวกันเหมือนกับที่คอ
ที่ต้องยอมเสียเวลาทั้งย้อมพิเศษทั้งตรวจทางรังสีวินิจฉัยเพิ่มเติม ทำทุกวิถีทางเพื่อหาที่มาของเซลล์มะเร็งตัวแม่ ก็เพื่อที่จะได้ให้การรักษาที่เหมาะสมกับประเภทของเซลล์มะเร็งและอวัยวะที่เป็นต้นกำเนิด ไม่ว่าจะเป็นการให้ยาเคมีบำบัด การใช้ฮอร์โมน การฉายรังสี ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ต้องดูสภาพผู้ป่วยเป็นหลัก เพราะส่วนใหญ่มะเร็งตัวแม่พวกนี้มักออกลูกออกหลานแพร่กระจายไปหลายจุดหลายอวัยวะแบบไร้รูปแบบ การรักษาจึงเป็นแบบประคับประคองเป็นหลักนะครับ…ขอบอก